تماشای فیلم «دشت خاموش» در سی و هشتمین جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر بهانه‌ای گردید برای تأمل بر ساحت روایت‌گری در سینما تا با کمی فاصله نسبت به قضاوت پیرامون سطح کیفی فیلمِ تحسین شده‌ی «احمد بهرامی» در بخش افق‌های هفتاد و هفتمین جشنواره‌ی جهانی ونیز، دریچه‌ای کوچک برای توجه به بیان تصویری در سینمای محتاطانه‌ی ایران گشایش یابد.

برای بررسی تاریخ سینمای ایران و موج متفاوتی که در دهه 40 ایجاد کرد، باید به سراغ ریشه های شکل گیری این نوع تفکر رفت و سراغ سینماگران و مراکزی را جست که راهی متفاوت را در میان تولیدات نازل سینمای پیش از انقلاب برگزیدند. «بهمن فرمان آرا» به دلیل نقشی که در تولید آثار متفاوت سینمای ایران در زمان حضور در «شرکت گسترش صنایع سینمای ایران» ایفا کرد و به دلیل ارتباط نزدیکی که با کارگزاران سینمای متفاوت ایران داشت، می تواند انتخاب مناسبی جهت مرور سینمایی باشد که مهم ترین عنوان برآمده از آن، «موج نو سینمای ایران» بود.

«خروج»؛ تازه‌ترین ساخته‌ی ابراهیم حاتمی‌کیا آن‌چنان که از نامش برمی‌آید، انتظار ساخت اثری معترضانه را در دل مخاطبش فراهم ساخت، اما حاصل سکون است و فیلمسازی که برخلاف توانایی در بیان اعتراضات به شکل شفاهی، نتوانست با زبان سینما در قالب درامی جاده ای دیدگاهش را نسبت به ساختار سلطه‌گر قدرت ‌و در اینجا دولت‌ فریاد بزند.

ترس ریشه‌ای پایدار در زندگی انسان داشته و اندیشمندان و نویسندگان بسیاری در آثار خود به این مقوله اشاره داشتند که برای نمونه تامس لیگوتی، «وحشت فلسفی» را بخشی جدایی ناپذیر در زندگی بشر دانسته است، از این رو سینمای وحشت می تواند با نگاهی متمایز نسبت به ماهیت ژانرهای مختلف در خلوت وجود آدمی رخنه نماید. در گفت‌وگو با محمدصادق صادقی‌پور؛ نویسنده کتاب «هیولای هستی: سفری با هایدگر در راه سینمای ترس آگاهانه» به بخشی از وجوه فلسفی ژانر وحشت پرداخته شد. دکتر صادقی‌پور؛ استاد دانشگاه  در رشته فلسفه هنر، محقق و سینماگر بوده و در کتاب پژوهش محورش، سینمای وحشت را به 5 زیر مجموعه ژانری براساس تفکر سینمای ترس آگاهانه تقسیم کرده است که شامل ژانرهای ترس، رعشت، دهشت، وحشت و ترس آگاهی است. در گفت‌وگوی پیش روی می توان به لزوم نمایش روشنایی در جهان معاصر رسید که از تاریکیِ سینمای وحشت برمی خیزد.

برطرف کردن سوء تفاهمات درباره پاراجانف

پاراجانف همچون عشاق فیلم «سایه های نیاکان فراموش شده ما» هر شب چشم به ستاره قطبی داشت تا شاید نگاهش را به وصال معشوقه اش سینما روشن سازد. پاراجانف همچون «آندریشِ» کودک در پی پرواز با اسب آرزوها بود. فیلمساز چند وجهی سینما رمز و رازهایی ناشکفته دارد که برخی از آن ها در گفتگویم با روبرت صافاریان، نویسنده کتاب «این فیلم سازِ شاعرِ نقاشِ عروسک سازِ مستندسازِ افسانه پردازِ شعبده باز» شکوفا می شود.

 خلق داستانی که در عین نمایش تیرگی‌های نتایج نازیسم، مختصات ژانر وحشت را هم رعایت کند و با وجود مفاهیم اخلاقی نهفته در اثر، از هرگونه شعارنمایی دور مانده و تابع  رعایت فرآیندی دراماتیزه باشد، بخشی از اهمیت فیلم «گرگ نما» (Werewolf) ساخته آدرین پانک، فیلمساز لهستانی و محصول سال 2018 است. یکی از آثار با ارزش به نمایش درآمده در سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر که محصول کاربلدی تیم گزینش آثار جشنواره و تجربه‌ای تماشایی برای مخاطبان ایرانی بود. جشنواره‌ای که پیشنهادات تازه و متفاوتی را برای سینمای محافظه‌کار ایران ارائه می‌کند تا تنها از دریچه گیشه به سینما نظر نداشته باشد.

سی و هفتمین جشن سالانه سینمای ایران که به آن جشنواره می گویند، در حالی سپری شد که همچنان چند جوان بااستعداد که مسیری متفاوت با سینمای محافظه کار ایران را طی می کنند، کیفیت این دوره از رویداد را به شکلی معکوس درآوردند. در آشفتگی جشنی که حتی زهرمار هم روی میزش قرار می گیرد و در شرایطی که برخی با ژست منتقد بودن، پالتو شتری به تن کردند، می توان در نیمروز دلنشین دیگری در ازای متری شش و نیم با جشنی همراه بود که جوانان خلاق، میز شام را به هم ریخته و در حضور سینماگران کهن سال، مسخره بازی درآوردند.

بعد از مدت ها فیلمی در سینمای ایران چنان بلوغی یافته که پیوند قلم و دل را در جشن دلدادگی فراهم می سازد تا به «سرخ‌پوست»ی بپردازیم که برخلاف عقیده افرادی که همه چیز را در وجود تازگی سوژه می بینند، از یک ماجرای آشنا در سینمای جهان برمی خیزد. «یک زندانی از زندان می گریزد».  خلاقیت نیما جاویدی به عنوان نویسنده و کارگردان، بهره گیری از این اتفاق برای پرداختن به لایه های مختلفی از انسان شدن است و وقتی ارزش هنری به خود می گیرد که داستان کاملا در مسیر سینمایی حرکت می کند.