پراگماتیک هنر به مثابه الگوی روش‎شناختی پژوهش هنر در ایران

 

حاشیه گلیمی بنام «ورنی»؛ روستای لومه- دره، طایفه ترکمه، منطقه قره داغ

تصویر: حاشیه گلیمی بنام «ورنی»؛ روستای لومه- دره، طایفه ترکمه، منطقه قره داغ، آذربایجان شرقی (عکس از ایزدی جیران، اردیبهشت 1391)

 

پژوهش‎های هنر در ایران مدت زمان زیادی است که به دو حوزه پژوهشی عمده محدود شده‎اند:

1) معنا. در واقع، ذهنیت پژوهشگران هنر (چه هنرهای قومی و چه هنرهای شهری) چنین شکل گرفته است که اساساً هنر برای انتقال معنایی است؛ یا به طور دقیق‎تر، هنر اطلاعاتی را رمزگذاری می‎کند تا مخاطب به هنگام مواجه آن‎ها را رمزگشایی کند. گرچه این پیش‎فرض تا حدی در برخی از آثار هنری صادق است، اما در میزان و ماهیت آن مسائل عدیده‎ای وجود دارد.

.

.

2) تکنیک‎ها. این سه مسأله، حداقل مواردی بود که به موضوع پژوهش معنا در هنر برمی‎گشت و اگر بخش اعظمی از پژوهش هنر در ایران بر محور معنا می‎گردد، ناچار است تا این موارد را در کار خود لحاظ کند؛ اما مسئله اساسی برای پژوهش‎های معنا-محور زمانی به وجود می‎آید که اثر یا فعالیت هنری مورد بررسی اساساً برای انتقال مفهومی ذهنی نبوده است و این‎جا واکاوی و استخراج مفاهیم صرفاً یک رویکرد تحمیلی است. هنری که متمرکز بر زیبایی‎شناسی است و هدفش تأثیر زیبایی‎شناختی بر مخاطب است نمی‎تواند به سطح تحلیل معناشناختی تقلیل یابد. در این‎جا پژوهش معنا-محور باید جای خود را به پژوهش احساس-محور یا حس-محور بدهد و محقق به جای بررسی شیوه‎های معناسازی جامعه مورد مطالعه به بررسی «شیوه‎های دیدن» (کوت، 1989: 237) بپردازد: اعضای یک جامعه چه ویژگی‎هایی از جهان فیزیکی را برای تأثیرگذاری بر حواس انتخاب می‎کنند، ترجیح می‎دهند و لذا در نظام وسیع‎تر ارزشی ادغام می‎کنند (مورفی، 1992: 12). پژوهش هنر در ایران در این حوزه صرفاً به برخی از فنون زیبایی‎شناختی، مواد، ابزارها و غیره «به شیوه ای منتزع از تولیدکننده یا تولیدکنندگان» پرداخته است و همین امر باعث فقر غنای پژوهشی گردیده است.

.

برای خواندن مطلب اصلی فایل PDF را از زیر دانلود کنید

 

 حجم فایل: 280 کیلوبایت

 

 

 

 

 

درباره نویسنده :
دکتر اصغر ایزدی جیران

 استادیار انسان شناسی دانشگاه تهران

سمت در آکادمی هنر: دبیر انسان‎شناسی و هنر

 

تحصیلات: دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با رساله تجسم فرهنگ در هنر: مردم‌نگاری ورنی‌های قره‌داغ آذربایجان- کارشناس ارشد انسان‌شناسی با پایان‌نامه بازنمود فرهنگ در هنر: انسان‌شناسی رقص‌های مردمی آذربایجان

 

عرصه فعالیت: پژوهشگر هنر / پژوهشگر ادراک حسی / مدیر گروه انسان‌شناسی هنر، موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ / برگزاری کارگاه‌های تخصصی انسان‌شناسی هنر، خانه هنرمندان ایران / عضو شورای پژوهش در هنرهای سنتی، سازمان میراث فرهنگی

 

زمینه پژوهش: انسان‌شناسی هنر / انسان‌شناسی حسی / زیبایی‌شناسی حسی / هنر معاصر و انسان‌شناسی / زیبایی‌شناسی زندگی روزمره / بدن و هنر / فرهنگ و هنر آذربایجان / فرهنگ و زیبایی‌شناسی تهران

صفحه دکتر اصغر ایزدی جیران در تارنمای دانشگاه تهران: کلیک کنید