کتاب‎هایی که خوانده نشده‎اند / نگاهی برحجم نقاشی‎هاي رحيم مولائيان

 

 

مولائیان در کارهایش نمی‎زید، بلکه این نقاشی‎هایش هستند که در او زیست می‎کنند. چه بسیار کتاب‎ها و افسانه‎های خوانده نشده که هم‎چون سیلی از خاطرات ناشناخته به درون لایه‎های کارهایش روان شده‎اند.

در این آثار داستان‎های زیادی در ترکیب عناصر با فضا و آدم‎هایی که ظاهرا ارتباطی با هم ندارند قابل خوانش است، یعنی نقاشی‎های مولائیان حکایت یک داستان نیست، هر چند که خود براین عقیده است که زندگی معاصرش را تصویر کرده اما خواسته یا ناخواسته چند وجهی بودن این تصاویر و قابلیت تاویل پذیری آن‎ها خصوصیتی بارز برای این آثار به شمار می‎آید.

به لحاظ سبک‎شناسی، فضا و اتمسفر نقاشی‎ها رنگ و بویی از سبک‎های کهن اروپای شرقی را زنده می‎کنند اما آن‎چه که فاصله‎ی جغرافیایی و ایدیولوژیک این نوع سبک را با مخاطب ایرانی کوتاه می‎سازد این است که تلفیق این نوع فیگورهای موقر با  رداهای بلندی بر تن و طرز احترام‎آمیز ایستادن‎شان با ظرافتی ذره‎بینی به ناخودآگاه و پیشینه فولکلور ایرانی پیوند خورده است. از همین دست تلویحات ظریف می‎توان به تاج‎های سپید و گاه رنگینی اشاره کرد که در بیشتر تصاویر بر روی سر فیگورها و یا موجوداتی آدم نما کشیده شده‎اند؛ تاج دربسیاری از فرهنگ‎ها نماد قدرت و مقام ارشد می باشد و از جمله در قدیمی‎ترین تمدن‎ها مانند بین‎النهرین و ایران  نشانه ی قدرت آسمانی بوده است. هم‎چنین تاجی از خار که منکران به هنگام مصلوب کردن مسیح (ع) بر سر وی نهادند تا او را مورد آزار و درد قرار دهند. تاج‎های زنان و مردان در آثار مولائیان درعین اشاره‎ی ضمنی به تمام این پیشینه‎ها نه در پی قدرت‎نمایی زمینی هستند، نه از نیروی آسمانی نشانی دارند و نه به مانند تاج خار مسیح رنج آور و درد آلودند. این تاج‎ها یک خصوصیت نامرئی دارند، تمام آدم‎ها و موجودات  تاجدار در این تصاویر از معصومیتی فرشته گونه  برخوردارند. تاج در عین شیء‎وارگی به یک موقعیت مجازی چون هاله‎ی قدیسین مبدل می‎شود، حالتی بینابین، که نه صد در صد زمینی است و نه کاملا آسمانی. این حالت باعت انتقال یک حس نا محسوس اما قوی می‎شود، انگار این آدمهای تاجدار با این حالت معلق زمینی آسمانی کسانی هستند که برای هدایت و پراکندن خوبی آمده‎اند درعین حالیکه خود نیز بی نیازازلطف نمی‎باشند. شاید این یکی از وجوهی باشد که می‎تواند شاهدی بر معاصر بودن این آثار گرفت.

 

اتفاقها مابین فرمهای شکسته شده بومهای دست ساز رخ میدهد. جاییکه محل رویارویی با کثرت بی پرده ی تنوع فرم‎ها و بافت‎ها ست. کثرتی که نه تنها حاصل شکستگی‎ها در لبه‎های بر آمده و فرو رفته و گاه تهی شده‎ی بوم‎هاست بلکه نشستن رنگهای شفاف و پرمایه و هم‎جنس بودن بافت‎های بدست آمده از چیدمان برش‎های پارچه‎ای با ساختار فرمی مضامین،  کانسپتی پرشور را به مخاطبش عرضه می‎کند.

هنرمند در این آثار گاه بازی‎های جالبی با سایه‎هایی که از پشت حجمک‎های چوبین بر روی زمینه‎ی آثارش نمایان شده ایجاد کرده، استفاده از نور و سایه ی حقیقی برای بدست آوردن یک امپرسیون رنگی  و ایجاد زیر سایه‎هایی که گاه حاصل خطای چشم است.هنر مولائیان  یک صفحه‎ی تخت دوبعدی نیست بلکه تمام ابزار دو بعدی و سه بعدی و حتی مجازی که برای طرح یک اثر دوبعدی می‎توانسته در اختیار داشته باشد را به کار گرفته است.

 

آدمک‎های بالدارچوبین بر بالا و گوشه‎هایی خارج از زمینه حکم فرشتگان نگهبانی را دارند برای آدم‎هایی که اغلب با چشمان بسته در انتظار بیدار شدنی  بی‎پایان هستند. انگار این زنان و مردان با پلک‎های بر هم آمده سال‎ها منتظر بوده اند تا دستی آن‎ها را از لایه‎ای پنهان بیرون کشیده تا قصه کهنه‎شان برای همگان قابل باز خوانی باشد.

رنگ‎های قرمز و نارنجی با آن بی‎تابی که انگار هر لحظه آهنگ پراکنده شدن به بیرون قاب تابلو را دارند خود گواهی هستند بر جغرافیای مسکونی هنرمندی که از سرزمین سبز وآبی و مه آلود مازندران بر آمده  و این تضاد را با کشیدن ورنی براق برروی برخی آثارش دو چندان ساخته است. شفافیتی که بیننده را به یاد نقاشی‎های لاکی اواخر دوره‎ی قاجار می‎اندازد.

درخوانش عناصر تصویری مولائیان وتجزیه و تحلیل رفتاری او در نقاشی و روريارويي با سيلي از اتفاقات تصويري بي‎بديل به جرات مي‎توان گفت آثار وي از خلاقيتي بي واسطه و صريح برخوردار است، از اين روي كه وي بي‎هيچ ابايي سراغ تجربياتي رفته كه در ميان هنرمندان تجسمي اين مرز و بوم كمتر كسي را مي‎توان يافت كه برخوردي اين چنين ظريف و در عين حال بي‎محابا با موضوع و پردازش تصويري آن به لحاظ سبكي داشته باشد. اگر صادقانه به این اصل اعتقاد داشته باشیم که بنیان هنر بر پایه‎ی خلاقیت است دريافت پيامهاي عيا ن و پنهان اين تصاوير دو چندان سهلتر و گوارا تر خواهد بود. و سر انجام از مضمونی که دريكي از آثارايشان دریافت کردم مطلبم را چنین به پایان می‎رسانم؛ کار نیکو کردن، از پر کردن است.

 

---

نمایشگاه نقاشی های رحیم مولاییان از 23 تا 29 دی 1390 در گالری سیحون برپا می باشد.