دربند دوگانگی / نگاهی به فیلم «دربند» ساخته پرویز شهبازی

در نگاه اول، دربند فیلمی است که اجرایی مناسب به لحاظ چیدمان دارد و این مهم در سایه نگاهی تیزبین در کارگردانی، فیلمبرداری، طراحی صحنه و نقش آفرینی بازیگران اصلی آن روی داده است، اما با طی شدن تدریجی فیلم و با رسیدن به شالودة روایت داستان با نقصان­هایی گاه پر رنگ روبه­رو می­شویم که انگاره مثبت و خلاقیت­های نهفتة اثر را به  زیر سوال می­کشاند.

پیکره فیلم، برخورد دو کاراکتری است که هر یک نگره­ای متفاوت از زیستن را در ورای بافت هویتی و تمایز شخصیتی در بر دارند، اما فیلمساز جهت نمایش نقطه تلاقی آن­ها که بازتابی از کلیت دو قطب متضاد از انسان­هایی است که یک

گونه رنگ تجدد به سیمای سکنت­اش زده و دیگری ریشه در اصالت به سنت دارد، اقدام به ترسیم بتمنی سیاه در برابر قهرمانی واصله از دنیای فرشتگان می­نماید و این نقاشی ساختگی به دور از واقعیت عریانی است که در محدوده مکانی و مقطع زمانی رخداد فیلم در حال تماشاست .

ایده کنش­گر فیلم در راستای عدم تناسب روح اخلاق­گرای آدمی است که در تعریف دوباره­ا­ی از تکاپوی پدیده­های جهانِ مدرن روبه­رو گردیده که گاه به بیگانگی انسان در منحنی زندگی منتهی می­گردد. تقابل سنت و مدرنیته که لایه­ای نامرئی در زنجیرة فکری فیلم­های متشخصِ چند سال اخیر ایرانی از جمله در آثار فرهادی است، در فیلم دربند به درستی به تلاطم نرسیده است.

بروز احساسات آنی و به دور از منطق ساخت درام که معضلی اساسی در پیکره فیلم­های ایرانی است در این ساخته نیز حضوری فعال دارد که نمونه­هایی منحصر به فرد از مواجهاتی خلق الساعه و تحولی ناگهانی در قامت روانی کاراکترها و انباشت ابهام در پس گفت­وگوهایی خارج از ساحت پیش برندة فیلم و نیز وجود شخصیت­هایی زاید که گویی تنها برای پرکردن فضای خالی میزانسن! قرار گرفته­اند، نکته­هایی است که جای تردید بر وجود اثری درخور تقدیرساخته است. 

به راستی فیلمی که با شروعی هوشمند می­توانست در ادامه ما را به قلب رخدادی قابل بحث از تصادف ناگوار ماشین تجدد برای رهایی از دگردیسی باورهای اخلاقی در دل بافت مدرن شهری سوق دهد، چرا در متن فیلمنامه به نماهایی خنثی به لحاظ شخصیت­پردازی پرسوناژها و باسمه­ای بودن رخدادها می­غلتد؟ پایان فیلم نيز به بدترین رویه ممکن و تنها با تبصره سرهم بندی! به نمایش در می­آید و صحنه و شخصیت هیچ نشانه­ای از ذهنيت ممکن برای فرجام داستان را هویدا نمی­سازند. آیا به زعم کارگردان، فرید که به همراه چند کاراکتر دیگر وجودی محو در پیشروی داستان دارند، درانتهای فیلم و با حضوری ناگهانی و حرکتی ادیسه­وار که از پی عشقی آتشین!

برملا شده به ما رو دست می­زند؟ در این میان نازنین، دختری که بنیانی متفاوت از اخلاق­گرایی را در ذهنیت ساخته، در وادی ناملایمات زندگی پرتشنج شهری سعی دارد که هم­چنان برمدار مهرورزی گام بردارد و دربندِ زنجیره پرتلاطم رسوایی گرفتار نگردد. او که هیچ شناختی از دغل بازی روزگارِ نو ندارد و حتی سعی بر تطبیقی همساز با آن­ها می­نهد، در ادامه با هر امضای جدید، ناخواسته پای به محدودة پیچیده زندگی مدرن می­نهد و این تاییدها گاه گریزنده و از روی اجبار رسمیت می­یابد تا در انتها به تماشای حسرت بار انسانی معصوم درآییم که به بهای از دست دادن اصالت وجود به شناختی جدید از تحول آدمی رسیده است.

درباره نویسنده :

نام نویسنده: مرتضی اسماعیل دوست

فعالیت‌های مطبوعاتی در رسانه‌های مختلف

فعالیت‌های هنری: ساخت فیلم کوتاه، نگارش فیلمنامه و داستان